Ludzka stonoga (The Human Centipede (First Sequence)) (2009)

UWAGA!!! Poniższa recenzja jest przeznaczona wyłącznie dla osób pełnoletnich!

  Dwie Amerykanki - Lindsay i Jenny - są w trakcie wycieczki po Europie. Znajdują się właśnie w Niemczech i pewnej nocy postanawiają udać się na imprezę do klubu, na którą zaprosił je nowo poznany kelner. Kobiety wyruszają w drogę wynajętym samochodem, lecz w obcym kraju mają problemy z podążaniem za otrzymanymi wcześniej wskazówkami drogowymi i szybko się gubią. Do tego los chce, że łapią gumę na wąskiej drodze w lesie, gdzie komórki nie łapią sygnału. Po niemiłym spotkaniu z obleśnym grubasem, który wziął Lindsay i Jenny za aktorki filmów porno, turystki zostawiają samochód, by poszukać w pobliżu jakiegoś domu, skąd mogłyby zadzwonić po mechanika. Po godzinie błądzenia po lesie dostrzegają w końcu światła domostwa, do którego biegną jak najszybciej, ponieważ nagle zaczyna padać siarczysty deszcz. Przemoczone i wyczerpane przyjaciółki dobijają się do drzwi. Na szczęście właściciel jest w domu i wpuszcza je do środka. Wysoki, chudy jegomość od początku sprawia nieprzyjazne wrażenie, które szybko znajduje potwierdzenie w rzeczywistości - dr Heiter odurza Lindsay i Jenny narkotykiem wsypanym do ich wody. Kobiety budzą się przywiązane do łóżek w pokoju przypominającym salę operacyjną. Okazuje się, że świrnięty emerytowany chirurg zamierza przeprowadzić skomplikowaną operację polegającą na zszyciu dwóch Amerykanek oraz jeszcze jednego porwanego japońskiego turysty w jeden organizm - syjamskie trio...

  Ludzka stonoga - osławiony film Toma Sixa, który przez podejmowaną w nim tematykę w 2009-tym wywołał niemałe kontrowersje. Niejeden krytyk poddał pod wątpliwość również zdrowie psychiczne zarówno Sixa, jak i publiki, która łaknie takich obrazów. Six jednak nie dał się złamać, pewny swoich racji oraz prawa do wyjścia naprzeciw fanom bardziej szalonych horrorów, i poprowadził przedstawienie do końca, sam reżyserując i rozprowadzając swoje dzieło na spółkę z siostrą Iloną Six. Chociaż nie można nie przyznać filmowcowi oryginalności pomysłu na swoją Stonogę, to film nie jest ani w 1% tak "chory", jak się o nim mówi. Graficznych scen gore nie ma, a i brutalność jest w większości pozostawiona wyobraźni widza, jej obecność ograniczona jedynie do bardzo delikatnych aluzji. Osobiście trochę się pod tym względem zawiodłam, gdyż po obejrzeniu trailera i zapoznaniu się z głównym wątkiem fabularnym spodziewałam się dużo bardziej rozwiązłej "sielanki", a to co zobaczyłam okazało się być po prostu mało krwawym body horror, którego główną atrakcję stanowi zryty pomysł na zszycie odbytów trzech protagonistów z ich ustami. Koncepcja oczywiście bardzo mi się podoba i uważam, że Ludzka stonoga nie jest złym filmem. Jednocześnie jednak trochę żałuję, że rzeczywista zawartość fabuły nie dorównuje zamieszaniu, jakie powstało wokół produkcji.

  Doktor Josef Heiter, emerytowany niemiecki chirurg specjalizujący się w operacjach separacji bliźniąt syjamskich, najwyraźniej bardzo się nudzi po zakończeniu kariery zawodowej, postanowia więc popracować nad czymś odwrotnym od tego, czym zajmował się przez całe życie. Tym razem Heiter nie chce dzielić, lecz łączyć istoty ludzkie... Jakie to szlachetne i piękne. Po nieudanym eksperymencie z jego trzema Rottweilerami, chirurg decyduje, że czas najwyższy spróbować z ludźmi. Lindsay i Jenny spadają mu jak z nieba, kiedy w deszczową noc pukają do drzwi jego domostwa, zwłaszcza, że w piwnicy już czeka porwany wcześniej przez Haitera kierowca ciężarówki. Niestety, okazuje się, że mężczyzna nie jest kompatybilny z dwiema Amerykankami, świrnięty emeryt jest więc zmuszony zarekwirować kolejną ofiarę - tym razem pada na japońskiego turystę Katsuro, którego tkanki na szczęście pasują do Lindsay i Jenny. Tak więc w końcu dr Heiter może zaprezentować swoim trzem pacjentom to, co ma zamiar im zrobić. Scena, gdzie oprawca przy użyciu slajdów tłumaczy Lindsay, Jenny oraz Katsuro przebieg operacji jest jedną z najbardziej niepokojących w filmie, a szczyt napięcia zostaje osiągnięty, gdy chirurg podaje trójce narkozę, z zamiarem wykonania zabiegu. Ja w tym momencie nie potrafiłam nie postawić się w miejscu nieszczęsnych bohaterów, którzy zasypiają wiedząc, w jakim stanie się obudzą. Każdy, kto boi się szpitali powinien to odczuć ze zdwojoną siłą.

  "100% medically accurate" to hasło reklamowe, jakie Six wybrał, by promować swoje ukochane "dziecię". Po obejrzeniu filmu jednak każdy będzie mógł stwierdzić, że slogan bardziej śmieszy, niż szokuje. Oczywiście, trójka porwanych turystów budzi się z ustami zszytymi z odbytami. Dr Heiter najwyraźniej jest seksistą, ponieważ umieszcza jedyny męski człon stonogi - Katsuro - na przedzie, Japończyk jest więc na tyle w uprzywilejowanej pozycji, że nie ma zmasakrowanej twarzy i nie musi jeść odchodów. Tak, ludzka stonoga dzieli "jeden" układ pokarmowy/wydalniczy... Lecz podniecenie dr Heitera takim rozwiązaniem jest zupełnie nieuzasadnione, gdyż każdy z członów wciąż ma swój własny, osobny układ pokarmowy, a to, że środek i ogon syjamskiego trio połykają kał osoby, do której odbytu mają podłączone usta, wcale tego nie zmienia. Jeśli chodzi o "medyczną dokładność", to Six konsultował się z holenderskim chirurgiem, by operacja przedstawiona w jego obrazie jak najbardziej odpowiadała prawdziwemu przebiegowi zabiegu, gdyby takowy miał zostać wykonany w rzeczywistości. Oczywiście jednak nie da się przeżyć jedząc same odchody, więc taka stonoga mogłaby pożyć kilka lat tylko jeśli byłaby dodatkowo dokarmiana dożylnie specjalnymi suplementami... I wydaje mi się, że niebezpieczeństwo infekcji podczas procesu gojenia byłoby dość duże - lekarze raczej nie zalecają smarowania świeżych ran gównem. Im jestem starsza, tym większe wrażenie w filmach grozy sprawia na mnie realne zagrożenie płynące z działań żywych ludzi, nie duchów, wampirów, zombie, czy postaci a' la Freddy Krueger, a Ludzka stonoga niewątpliwie miała ten potencjał, by zszokować publiczność większym realizmem sytuacyjnym. Taki też był zamiar Sixa, ale średnio mu to wyszło. Wydaje się wręcz, że twórca poszedł w odwrotnym kierunku, próbując rozbawić widza absurdem, co oczywiście jest jak najbardziej w porządku. Ja jednak żałuję, że nie mogłam się wzdrygnąć, obrzydzona bardziej realistycznym przedstawieniem okropnej operacji Heitera.

  Większy realizm mógł zostać osiągnięty poprzez więcej graficznych scen gore przedstawiających przebieg operacji. Ja, jak na wielką fankę krwawego kina przystało, uwielbiam wątki chirurgiczne w filmach grozy, bardzo więc żałuję, że Ludzka stonoga mnie pod tym względem nie zadowoliła. Wyjaśnienie przebiegu operacji, którym Heiter raczy swoich "pacjentów" zaraz przed zabiegiem, dostarcza dużo intensywniejszych emocji niż sama scena jej przeprowadzania, gdzie królują czyste aluzje do tego, co właśnie się odbywa. Mamy Heitera zaznaczającego mazakiem miejsca, które będzie nacinał, wyrywanie Jenny górnych siekaczy oraz nacinanie pośladków, i na tym kończą się krwawe momenty w Ludzkiej stonodze. Bardzo delikatne podejście jak na taką tematykę. Jeśli przed seansem do tego obejrzy się zapowiedzi, to można zawieść się podwójnie, gdyż pomimo niewątpliwie "chorego" głównego wątku, to w filmie nie zobaczymy niczego bardziej hardcorowego od scen zawartych w trailerze. Jest scena połykania kału przez Lindsay, która może zbrzydzić, mimo iż (na szczęście) ani odrobina substancji nie wydostaje się na zewnątrz przez zdegustowane oczy widzów. Najbardziej jednak "poruszyła" mnie sekwencja próby ucieczki stonogi, gdzie podczas meczącego wchodzenia po schodach, pod wpływem nadmiernego nacisku, zszytej trójce niemiłosiernie krwawią umęczone kolana... Ludzka stonoga nie jest całkowicie pozbawiona momentów, jednak jest ich tyle, co kot napłakał, więc fani gore z pewnością poczują się mocno oszukani rozgłosem obrazu Sixa.

  Dr Josef Heiter jest stuprocentowym wariatem, oślepionym swoją absurdalną, "boską" wizją stworzenia nowego, groteskowego organizmu, nad którym mógłby panować. Aktor, który wcielił się w rolę chirurga - Dieter Laser - wykonał kawał dobrej roboty, chociaż trudno stwierdzić, na ile jest dobrym aktorem, a na ile jego charakter jest bliski usposobieniu antagonisty (he, he). Nie można jednak powiedzieć, że Laser nie pracował ciężko, by wczuć się w rolę. Wiele dialogów aktor napisał sam, a podczas filmowania cały czas zachowywał się tak, jak powinien to robić Heiter, by zachować w sobie atmosferę alienacji, która miała charakteryzować odgrywaną przez niego postać. Dr Heiter jest podstarzałym jegomościem, pomimo małej dozy dziwactwa sprawiającym wrażenie bardzo wykształconego i na swój sposób kulturalnego. Jednak nie potrzeba wiele, by doprowadzić go do wybuchu, co na miejscu zdradza jego prawdziwą naturę. Lindsay i Jenny czują, że coś jest nie tak zanim jeszcze zaczynają odczuwać efekt działania narkotyku wsypanego przez doktora do ich szklanek z wodą. Six, tworząc Ludzką stonogę, zainspirował się nazistowskimi eksperymentami medycznymi praktykowanymi podczas II Wojny Światowej, jak np. poczynania Josefa Mengele, po którym filmowy antagonista otrzymał nie tylko imię. Pomijając sam ekspetyment ze stonogą, nawiązań do nazizmu jest na pęczki, i to bardzo bezpośrednich. Katsuro nie raz nazywa swego oprawcę nazistą, i podobno fartuch, w którym paraduje Heiter, jest oryginalnym strojem noszonym przez lekarzy III Rzeszy Niemieckiej, zakupionym przez Lasera osobiście.

  Dwie amerykańskie aktorki - Ashley C. Williams i Ashlynn Yennie - nie miały zbyt wielkiego pola do popisu, gdyż w połowie filmu lądują z twarzami w odbytach, w dużej mierze pozbawione możliwości pochwalenia się swoimi zdolnościami aktorskimi, które w praktyce zostały ograniczone do jęczenia i łypania oczami. Jednak przód stonogi - Katsuro - moim zdaniem jest najciekawszą postacią w filmie. Ten komiczno-tragiczny bohater ściera się z Heiterem wielokrotnie, zawsze wśród obopójnych obelg, i nawet bariera językowa zdaje się nie być dla nich przeszkodą, co jest zadziwiające, gdyż Katsuro mówi tylko i wyłącznie po japońsku i trudno stwierdzić, czy rozumie chociaż słowo z tego, co mówi do niego niemiecki chirurg... Poza słowem "kamikaze", oczywiście. Akihiro Kitamura, który odegrał rolę Katsuro, podobnie do Lasera dużo wprowadził do charakteru swojej postaci improwizując dialogi kiedy tylko się dało, a zwłaszcza we wspomnianych scenach kłótni z Heiterem. Trzeba przyznać, że efekt jest zdumiewający, a niektóre jego teksty powalają. Podczas sceny, gdzie Lindsay zostaje zmuszona po raz pierwszy spożyć to, co Katsuro wydalił, a ten wypowiada to epickie "unko, unko unko" (jap., "kupa, kupa, kupa"), po prostu nie potrafię się nie zaśmiać, chociaż widziałam Ludzką stonogę już kilkakrotnie. Pod koniec filmu dochodzi do ostatecznej konfrontacji pomiędzy Katsuro i dr Heiterem, której wynik może się wydać zbyt nagły... Moim zdaniem jednak zakończenie nie jest złe i jak się nad tym głębiej zastanowić, to szaleństwo chirurga nie mogło się skończyć inaczej.

  Nie ma wątpliwości, że Ludzka stonoga jest pozycją obowiązkową dla każdego fana kina grozy, bez względu na jej wady - żaden szanujący się maniak horrorów nie odmówi sobie przecież przyjemności z wizji filmu o zszywaniu ludzi ze sobą. Obraz Sixa wyrobił sobie opinię ekstremalnie "chorego" i "skrzywionego", jednak rzeczywistość nie jest nawet zbliżona do poziomu bulwersacji, jaka otacza Stonogę. Scen gore, które sama tematyka wraz z trailerem zdają się obiecywać, nie ma, a brutalność sytuacji trzech ofiar doktora Josefa Heitera jest przedstawiona w większości za pomocą aluzji i niedopowiedzeń. Zdaję sobie sprawę, że zamiarem Sixa nie było skomediowanie filmu, ale, jakkolwiek to brzmi, i tak niektóre momenty wyszły dość zabawnie. Realism, który Six chciał osiągnąć, po prostu się rozmył, a fabuła została pozbawiona powagi, niezbędnej do odczuwania przez widza atmosfery grozy, więc nawet hasło reklamowe filmu - "100% medically accurate" - niewiele pomaga. Mimo wszystko, Ludzka stonoga dostarczyła mi sporo radości podczas oglądania, polecam więc każdemu, kto jeszcze nie widział.

Ocena: 7/10

***

Zapraszam do śledzenia mojego profilu na filmweb.pl.